Thời gian vừa qua, tại một số trường học đặc biệt là bậc tiểu học và THCS, dù cơ sở vật chất khu vực lớp học đã từng bước được đầu tư đồng bộ, nhưng nhiều khu vệ sinh vẫn không được thiết kế và đầu tư đúng mức, dẫn đến ảnh hưởng lớn tới sức khỏe học đường của học sinh lứa tuổi nhỏ. Đánh giá khảo sát chung, các khu vệ sinh chỉ được thiết kế để đảm bảo tối thiểu theo quy định chung, có vị trí bất lợi, kém thuận tiện, với mức độ tiện nghi trung bình và thấp. Sau thời gian sử dụng bị xuống cấp, tắc, dẫn đến khu vệ sinh là nơi bẩn, hôi thối, ảnh hưởng lớn đến môi trường dậy và học. Nhiều học sinh bị mắc các bệnh về thận và tiết niệu cũng xuất hiện do không được sử dụng các khu vệ sinh đạt chuẩn. Vào ngày 16/11/2018, tổ chức WaterAid (Hoa Kỳ) đã công bố nghiên cứu dựa trên dữ liệu từ 101 quốc gia trên thế giới cho thấy Ít nhất 620 triệu trẻ em gặp nguy hiểm vì trường học thiếu nhà vệ sinh và tình trạng thiếu hệ thống vệ sinh hợp lý khiến hàng triệu trẻ em trên thế giới có nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy – căn bệnh đã giết chết 289.000 trẻ mỗi năm.
Không gian khu vệ sinh tiêu chuẩn cao tại một số trường học các cấp hiện đại trên thế giới
Ở các nước tiên tiến trên thế giới, các khu vệ sinh trường học thường được thiết kế với diện tích rất lớn, thậm chí vượt xa các vệ sinh trong công trình công cộng thông thường. Bên cạnh đó, các khu vệ sinh thường được bố trí thông gió , chiếu sáng đồng bộ kèm theo nhiều hệ thống thiết bị vệ sinh tiện nghi.
Theo Kts Nguyễn Quang Hải và Kts Đinh Văn Thành chủ trì thiết kế ý tưởng và thiết kế kiếm trúc Công ty Liên doanh Sunjin Việt Nam: “Hướng tới việc thay đổi quan niệm và chất lượng tiện nghi sử dụng, với mục tiêu lấy học sinh làm trung tâm, thiết kế trường chuẩn quốc gia cấp độ 2 tại lô đất TH1 (quận Cầu Giấy, Hà Nội) đã đề xuất thể nghiệm mô hình khu vệ sinh tiện nghị cao, được nhóm thiết kế gọi tên riêng là “Khu vệ sinh chuẩn cao cấp”.
Khác với thông thường, trên các mặt bằng tầng, các khu vệ sinh được bố trí thành cụm tại vị trí giao điểm của các tuyến giao thông đứng và ngang, giúp người sử dụng có thể nhanh chóng thuận tiện tiếp cận từ mọi hướng. Đề cao sự tiện nghi, chất lượng sử dụng, và tính chất như một không gian giao lưu “thứ 2” thú vị trong môi trường học đường, khu vệ sinh được thiết kế có diện tích lớn (lên tới xấp xỉ hơn 60m2), đảm bảo tối ưu các yêu cầu về chiếu sáng và thông gió tự nhiên thông qua các hệ vách kính – cửa sổ khổ lớn. Để tăng cường sự thuận tiện trong vận hành bảo trì, thiết kế dù phân chia khu wc nam và khu wc nữ tách biệt tương đối nhưng vẫn sử dụng chung khu tiền sảnh rộng với kho dụng cụ tiện lợi khiến khu vệ sinh luôn được giữ gìn lâu dọn sạch sẽ. Từ cửa vào, mỗi khu đều có riêng một không gian tiền phòng rộng rãi, bố trí chậu rửa tay, đảm bảo đáp ứng đủ lưu lượng sử dụng đông người trong một khoảng thời gian nhất định, đồng thời gia tăng cảm giác thoáng mát.
Một số hình ảnh phương án thiết kế khu vệ sinh trường TH1
Mặt bằng thiết kế trường TH1
Về thẩm mỹ, trên cơ sở kế thừa kinh nghiệm các khu vệ sinh trường học hiện đại trên thế giới, cũng như chọn lựa để phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam, thiết kế lựa chọn mầu sắc nội thất khu vệ sinh sống động thông qua nhiều chủng loại vật liệu hiện đại, có tính bền vững và thân thiện với môi trường như gạch gốm mosaic, đá granit nhân tạo,… Mỗi loại vật liệu được tổ hợp theo các mảnh, khối lớn, đan xen hòa quyện, tạo nên không gian nội thất tươi vui, đậm chất nghệ thuật học đường, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi sinh bậc THCS.
Ngoài ánh sáng tự nhiên, hệ trần thạch cao chịu nước được thiết kế hiện đại với đèn chiếu sáng công nghệ LED tiết kiệm điện cho phép tốt ưu chiếu sáng cả ban ngày và ban tối. Hệ thống thiết bị vệ sinh cũng được lắp đặt đồng bộ bao gồm hệ thống rửa tay, tiểu đứng, xí bệt cho khu vệ sinh nam và rửa tay, tiểu ngòi, xí bệt cho khu vệ sinh nữ. Các thiết bị vòi nước cũng sử dụng công nghệ hoàn toàn tự động, đảm bảo tiện nghi sử dụng, vệ sinh, cũng như tiết kiệm tối đa, tránh lãng phí nước./.
