Trường học khu vực nội đô nhiều năm gần đây luôn trong tình trạng quá tải. Trong bối cảnh quỹ đất xây dựng trường học ngày càng chật hẹp và nguồn lực dành cho xây mới còn hạn chế, thì giải pháp cải tạo, nâng cấp các công trình trường học cũ sẽ mang lại hiệu quả rất lớn. Tuy nhiên, việc thiết kế lựa chọn phương án tổ chức kiến trúc – không gian đối với các dự án loại này luôn là một thách thức. Trong số rất nhiều nhóm giải pháp thiết kế cải tạo trường học đã được Sunjin Việt Nam áp dụng, mô hình thiết kế cải tạo trường THCS Yên Hòa ( Cầu Giấy, Hà Nội) được xem là tiêu biểu cho nhóm giải pháp cải tạo trường học “Giữ khung kết cấu cũ – Bổ sung không gian kiến trúc tiện nghi mới”.
Công trình trường THCS Yên Hòa (Cầu Giấy, Hà Nội), được cải tạo nâng cấp trên cơ sở khu trường hơn 20 năm tuổi đã có bị xuống cấp phần kiến trúc bao che, cũng như thiết bị, đặc biệt là thiếu các không gian chức năng phù hợp với tiêu chí đổi mới chuẩn giáo dục trên địa bàn quận Cầu Giấy. Sau khi hoàn thành thiết kế cải tạo mở rộng công trình sẽ có quy mô mới hơn 1800 học sinh dành cho 4 khối lớp ( từ lớp 6 đến lớp 9). Trên cơ sở đánh giá hiện trạng công trình bằng các thiết bị khoa học công nghệ chuyên dụng cho thấy hệ khung kết cấu chính vẫn đảm bảo chất lượng sử dụng tốt và lâu dài. Việc gia cố và tái sử dụng hệ khung kết cấu công trình sẽ giúp tiết kiệm đáng kể nguồn vốn đầu tư xây dựng.
Trên khu đất rộng gần 6800 m2, để phù hợp với các chức năng mới, phương án kiến trúc giữ nguyên khối lớp học mặt tiền với chiều cao 4 tầng, đồng thời bổ sung thêm khối lớp học cao 5 tầng và khối đa năng tích hợp (bao gồm bể bơi trong nhà, bếp ăn tập thể, phòng đa năng, cùng các phòng phụ trợ đạt chuẩn…) ở phía sau. Giải pháp quy hoạch trên một mặt bổ sung đáng kể số lượng diện tích các không gian chức năng tiện nghi mới, đồng thời còn tạo dựng vẻ đẹp tổng thể hiện đại, cũng như tận dụng ưu thế các khối công trình cao thấp để tổ chức môi trường vật lý kiến trúc tối ưu cho các không gian trong và ngoài nhà. Ngoài không gian sân tập trung chính, giải pháp thiết kế theo các lớp mới và cũ với không gian tầng trệt để trống, và tầng hầm để xe có lối tiếp cận riêng (đảm bảo yêu cầu để xe cho giáo viên và phụ huynh học sinh) sẽ cho phép tạo nên các khu sân chơi chung mà riêng thú vị, một số phần sân có mái che rất phù hợp trong các thời điểm thời tiết mưa nắng bất lợi.
Về kiến trúc, tuy gia tăng được tổng diện tích sàn sử dụng mới lên tới hơn 13.000 m2, nhưng kiến trúc công trình đã được “lột xác” thay đổi hoàn toàn theo ngôn ngữ kiến trúc hiện đại với 32 lớp và có đầy đủ các không gian, trang thiết bị đồng bộ. trong đó, để thể hiện rõ triết lý thiết kế mới” “Lấy học sinh làm trung tâm”, giải pháp thiết kế cải tạo có các lớp học sẽ được ưu tiên ở các tầng thấp, các không gian hiệu bộ và phụ trợ sẽ được bố trí trên các tầng cao phía trên. Các khối lớp học được bố trí đảm bảo các yếu tố chiếu sáng, trong đó tận dụng việc che chắn của các khối có chiều cao 6 tầng với các khối lớp học và nhà đa năng thấp tầng phía sau. Cấu trúc giao thông cũng được thiết kế tổ chức kết nối liên hoàn và đồng bộ bao gồm hệ thống giao thông phương ngang với các hành lang bên của khối cải tạo và hành lang giữa của khối xây mới rộng rãi thoàng mát, hệ thống giao thông đứng với cầu thang bộ và thang máy đạt chuẩn.
Các lớp học được thiết kế cải tạo mới có cấu trúc kích thước đạt chuẩn, tối ưu về thông gió và chiếu sáng, đảm bảo các yêu cầu về ánh sáng học đường, hạn chế tính trạng lóa mắt và cận thị cho học sinh. Bên cạnh đó, các không gian tiện nghi mới được thêm vào như không gian bể bơi trong nhà, nhà đa năng… với tổ chức độc lập, đồng bộ tiện nghi, có trang trí mầu sắc ấn tượng. Đặc biệt phải kể đến thiết kế khu vệ sinh – tiêu chuẩn cao, lần đầu tiên được áp dụng tại trường học trên địa bàn quận Cầu Giấy với tiêu chuẩn diện tích rộng rãi, sạch sẽ thoáng mát, bố trí tại các điểm nút giao thông nội bộ, có đầy đủ trang thiết bị tiện nghi, giúp giảm đáng kể các bệnh tiết niệu học đường đang rất phổ biến trong học sinh nội thành hiện nay.
Đặc biệt, yếu tố then chốt mang đến hiệu quả đồng bộ cả về an toàn bền vững, kinh tế, thẩm mỹ cho công trình trong phương án thiết kế cải tạo chính là giải pháp kết cấu công trình. Với khối công trình cải tạo, phương án gia cố hệ khung kết cấu BTCT hiện có quy mô lên 4 tầng, đảm bảo tính bền vững, đồng bộ an toàn, tiện nghi, các cấu trúc kết cấu hành lang và cầu thang cũng được gia cố và điều chỉnh cho phù hợp với khả năng an toàn chịu lực cũng như yêu cầu tiện nghi sử dụng mới. Với khối công trình xây mới với chiều cao 5 tầng khung BTCT, thiết kế đã áp dụng giải pháp pháp kết cấu dầm cao giao thoa dạng “ô cờ”, giúp tạo ưu thế sử dụng tối ưu triệt để chiều cao tầng. Bản thân các cấu kiện dầm BTCT không chỉ đóng vai trò chính là kết cấu chịu lực mà còn vai trò quan trọng làm đẹp cho không gian kiến trúc do có thể kết hợp các phương án trang trí mầu sắc, ánh sáng. Sau khi thi công hoàn thiện, hệ dầm ô cờ rất phù hợp cho việc trang trí và lắp đặt hệ thống chiếu sáng, thông gió, PCCC,… mà không cần lắp đặt bổ sung hệ thống trần giả, giảm thiểu chi phí đầu tư xây dựng công trình. Không chỉ với các không gian lớn như bể bơi, phòng bếp ăn tập thể, nhà đa năng, mà giải pháp này còn đặc biệt hiệu quả với các không gian lớp học khi các ô trần dễ dàng lắp đặt các trang thiết bị chiếu sáng, thông gió trong phòng học, khi được sơn trang trí nhiều mầu sẽ có hiệu quả thẩm mỹ ấn tượng và bắt mắt theo đúng tâm sinh lý lứa tuổi học đường
Với các ưu thế vượt trội về kiến trúc, công năng sử dụng, tiện nghi dậy và học đồng bộ, ngay sau khi hoàn thành cải tạo và nâng cấp tháng 06/2020, công trình trường THCS Yên Hòa đã vinh dự được chọn là 1 trong 3 công trình tiêu biểu vinh dự được chọn gắn biển “Công trình chào mừng Đại hội đại biểu lần thứ 8 của Đảng bộ quận Cầu Giấy nhiệm kỳ 2020 – 2025”.
Diện mạo kiến trúc cảnh quan trường hiện đại sau khi thiết kế cải tạo với kết cấu khối lớp học cũ 4 tầng và khối xây mới 5 tầng
Không gian tập trung, sân chơi nhỏ và trống tầng có mái che được tổ chức mới liên hoàn và sinh động, phù hợp đa dạng với nhiều hình thức học tập, vui chơi, hoạt động thể chất
Khu vệ sinh đạt chuẩn tiện nghi cao, giảm thiểu tình trạng gia tăng bệnh tiết niệu học đường
Không gian lớp học tiện nghi đồng bộ đạt chuẩn giáo dục với hệ kết cấu ô cờ trang trí mầu sắc sinh động
Không gian bể bơi, nhà đa năng , nhà ăn tiện nghi, hiện đại, ấn tượng
Biên tập: Phạm Hoàng Phương (Phó Tổng biên tập – Tạp chí kiến trúc Việt Nam)
